Инклюзивті білім беру
Инклюзивті білім беру – денсаулық жағдайына, әлеуметтік-экономикалық мәртебесіне, жынысына, оқыту тіліне (шетелдік студенттер) және т.б. байланысты мүмкіндіктері шектеулі, табысты әлеуметтенуге, өзін-өзі жүзеге асыруға, жеке және кәсіби өсуге әкелетін ерекше білім беру қажеттіліктері бар студенттердің (бұдан әрі – ЕБҚ) қажеттіліктеріне оқыту және тәрбиелеу жағдайларын бейімдеу.
Инклюзивті білім беру қағидаттары:
- субъект-субъектілік білім берудің тұлғалық бағдары;
- білім берудің үздіксіздігі;
- ЕАГИ құрылымдық бөлімшелерінің оны ынталандыру мақсатында ЕБҚ-сы бар студентпен белсенді өзара іс-қимылы;
- ЕБҚ-сы бар студенттердің психологиялық және физиологиялық ерекшеліктерін есепке алуды қамтамасыз ету;
- әлеуметтену үрдісінің бұзылуын уақтылы түзету;
- ЕБҚ-сы бар студенттердің кәсіби бағдары.
Инклюзивті білім беру жағдайларын жасау жөніндегі іс шаралар нормативтік құжаттарға сәйкес орындалады:
- Мектепке дейінгі, орта білім беру ұйымдарын, сондай-ақ арнайы білім беру ұйымдарын жабдықтармен және жиһазбен жарақтандыру нормаларын бекіту туралы
- Қазақстан Республикасында мүгедектігі бар адамдардың құқықтарын қамтамасыз ету және тұрмыс сапасын жақсарту жөніндегі 2025 жылға дейінгі ұлттық жоспарды бекіту туралы
- Ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау қағидаларын бекіту туралы
- Білім беру ұйымдарында психологиялық-педагогикалық қолдап отыру қағидаларын бекіту туралы
- “Бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру, діни білім беру саласында білім беру қызметімен айналысуға лицензия беру” мемлекеттік қызметін көрсету қағидаларын бекіту туралы
- Қазақстан Республикасында жоғары білімді және ғылымды дамытудың 2023 – 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасын бекіту туралы
- Мемлекеттік білім беру ұйымдары қызметкерлерінің үлгі штаттарын бекіту туралы
- Мектепке дейінгі ұйымдар, орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдары үшін білім беру қызметтерін көрсетудің үлгілік шартының, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдары үшін кәсіптік практиканы өткізуге арналған үлгілік шарттың және дуальды оқыту туралы үлгілік шарттың нысандарын бекіту туралы
ЕАГИ-дің нормативтік құжаттары
- Еуразия гуманитарлық институтының ғылыми кеңесі туралы ереже
- Еуразия гуманитарлық институтының ғылыми-әдістемелік кеңесі туралы ереже
- Жоғары оқу орнының даму стратегиясы
- Академиялық саясатының негізгі ережелері
- Еуразия гуманитарлық институты жас ғалымдар кеңесі туралы ереже
- Әдеп, академиялық адалдық және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі Кеңес туралы ереже
- Академиялық адалдық кодексі
- Еуразия гуманитарлық институтының аралық және қорытынды аттестаттауды өткізу қағидалары
- Санитарлық-эпидемиологиялық режимді қамтамасыз ету регламенті және оны ЕАГИ білім алушылары мен қызметкерлерінің сақтауы
- Еуразия гуманитарлық институтының 2021-2025 жылдарға арналған тәрбие жұмысы және жастар саясаты бағдарламасы
А.Қ. Құсайынов атындағы Еуразия гуманитарлық институтында инклюзивті білім беруді дамыту жөніндегі 2023-2025 жылдарға арналған жол картасы
| № | Іс-шараның атауы | Орындалу мерзімі |
| 1 | ЕБҚ-сы бар білім алушылар үшін оқу ғимараттарында және студенттік жатақханаларда (пандустар, көтергіштер, арнайы бекітілген қоршаулармен жабдықталған кіреберістері бар оқу ғимараттары және т.б.) кедергісіз физикалық қолжетімділік үшін жағдайларды қамтамасыз ету | 2023 жылғы 1 қараша |
| 2 | Ерекше білім беру қажеттіліктері бар адамдар үшін ЕАГИ-дің жағдай жасау жөнінде білім беру қызметтерін көрсетуге лицензия беруге қойылатын талаптарды қайта қарау жөнінде ұсыныстар енгізуі | 2023 жылғы 1 қараша |
| 3 | ЕАГИ-де оқитын ЕБҚ-сы бар адамдар және оларды жұмысқа орналастыру туралы тармақты Ұлттық білім беру дерекқорына енгізу жөнінде ұсыныстар енгізу | 2023 жылғы 1 қараша2024 жылғы 1 қараша 2025 жылғы |
| 4 | Ерекше білім беру қажеттіліктері бар білім алушылар үшін оқу кеңістігі мен оқу ортасын қолдауды көздеу (тірек-қимыл аппараты бұзылған адамдар үшін оқу орнын бейімдеу, көру қабілеті нашар адамдарға арналған кішіні үлкейткіш лупалар мен экранды үлкейту бағдарламалары, зағиптар үшін дауысталған бағдарламалар, есту қабілеті нашар адамдарға арналған дыбыс күшейтетін аппаратурасы бар аудиториялар, естімейтіндерге арналған сурдоаудармашы, оқу-әдістемелік материалды алдын ала тарату және т. б.) | 2023 жылғы 1 қараша2024 жылғы 1 қараша |
| 5 | ЛСИ дамуындағы бұзушылықтардың ерекшелігін ескеретін әдістемелік материалдар, аудио- және бейнеханалар банкін қалыптастыру үшін білім беру ресурстарына (баспа және электронды) қол жеткізу | 2023-2025 |
| 6 | ЕАГИ қабырғасында ЛСИ-ді қолдау ресурстық орталықтарын ұйымдастыру | 2023 жылғы 1 қараша2024 жылғы 1 қараша |
| 7 | ЖОО-ның ішкі нормативтік құжаттарына ЕБҚ-сы бар тұлғалардың білімін есепке алу пунктін енгізе отырып (кәсіптік бағдар беру жұмысы мен ЖОО-ға түсу кезінде сүйемелдеуден бастап қорытынды аттестаттау мен жұмысқа орналасуға дейін) толықтырулар енгізу. ЕАГИ-дің консультативтік (ресурстық) орталықтарының жұмысын күшейту. | 2023 жылғы 1 қараша2024 жылғы 1 қараша 2025 жылғы |
| 8 | ЕАГИ білім беру бағдарламаларына «ЕБҚ-сы бар адамдар үшін ББ-ны іске асыру жағдайлары» тармағын енгізу, онда бағдарламаны іске асыру кезінде білім алушылардың ерекше білім беру қажеттіліктерін есепке алу сипаттамасы бар | 2023 жылғы 1 қараша2024 жылғы 1 қараша |
| 9 | Инклюзивті білім беру жағдайында ЛСИ-мен жұмыс істеуге дайындық бойынша болашақ педагог үшін қосымша білім беру бағдарламаларын (Minor) әзірлеу | 2023 жылғы 1 қараша |
| 10 | ЕБҚ-сы бар студенттермен/білім алушылармен жұмыс бойынша қызметкерлер мен ПОҚ-тың біліктілігін арттыру курстарын қарастыру | 2023 жылғы 1 қараша2024 жылғы 1 қараша |
| 11 | ҮПБ, ҚБ, ҚҚ-ны инклюзивті білім беру жұмысына және дамуына белсенді тарту | 2023 жылғы 1 қараша2024 жылғы 1 қараша |
| 12 | Өңірлер бойынша жұмыспен қамту басқармаларымен бірлесіп ЛСИ-ді (бос орындар жәрмеңкелері, форумдар, фестивальдар, кездесулер) жұмысқа орналасуға жәрдемдесу жөніндегі іс-шараларды өткізу бойынша жұмысты жалғастыру | 2023 жылғы 1 қараша2024 жылғы 1 қараша |
| 13 | Институт пен бизнес кәсіпорындарының арнайы мектептерге қамқорлығын бекіту жөніндегі жұмысты ұйымдастыру. Қамқорлық бойынша пилоттық жобаларды іске қосу | 2023 жылғы 1 қараша2024 жылғы 1 қараша |
| 14 | «Әлеуметтік педагогика», «Педагогика және психология», «Психология» мамандықтары бойынша оқытушыларды қолданбалы талдаудың базалық курсына, ADOS-2 аутизмді ерте диагностикалау әдістемесіне, ЕБҚ-сы бар балаларды түзету қолдауына оқыту | 2023-2024 |
| 15 | ЕБҚ-сы бар адамдарды өмір бойы сүйемелдеу моделін әзірлеу (инклюзивті білім беру) | 2023-2024 |
ЕАГИ-де инклюзивті білім беруді сүйемелдеу жөніндегі психологиялық-педагогикалық қызмет
Қызмет жетекшісі: Изакова Айжан Теңдікқызы, психология ғылымдарының докторы, педагогика кафедрасының профессоры.
ЕАГИ-де инклюзивті білім беруді сүйемелдеу жөніндегі психологиялық-педагогикалық қызметтің мақсаты: институтта ЕБҚ-сы бар студенттің жеке басын, оның болашақ маман ретіндегі жалпы мәдени құзыреттілігін дамытуға көмек көрсететін оңтайлы тәрбиелеу ортасын құру және студенттердің осы санатын ЖОО-да оқу кезеңінде оқу-тәрбие үдерісіне бейімдеуге көмектесу. Практика базасы үшін жағдай жасау және одан әрі таңдалған мамандық бойынша жұмысқа орналасуға көмектесу.
Міндеттер:
- ЕБҚ-сы бар студенттерді, әсіресе төменгі курстарды білім беру үдерісіне бейімдеуге көмектесу;
- ЕБҚ-сы бар студенттердің білім беру үдерісін ұйымдастыруда оқытушылардың ескеруі;
- ЕБҚ-сы бар студенттерінің оқу ортасына барынша интеграциялануы үшін жағдай жасау, ЕБҚ-сы бар студенттердің өзіне, оқуына, айналасындағы адамдарға оң көзқарасын қалыптастыру;
- ЕБҚ-сы бар студенттерді сүйемелдеу үрдісінің барлық қатысушыларының тиімді өзара іс-қимылы үшін жағдай жасау;
- студенттік аудитория тарапынан ЕБҚ-сы бар студенттерге оң көзқарасты қалыптастыру;
- сенімді мінез-құлықты дамыту, мазасыздықты азайту, агрессивті мінез-құлық және студенттердің кәсіби дамуы бойынша психопрофилактикалық тренингтер ұйымдастыру;
- ЖОО студенттік қоғамдастығының белсенді қызметіне ЕБҚ-сы бар студенттерді тарту;
- ЕБҚ-сы бар студенттердің зияткерлік бастамасын қолдау және шығармашылығын дамыту;
- ЕБҚ-сы бар студенттермен жұмысты анықтау және өзектендіру үшін академиялық топтардың кураторларына психологиялық-ағартушылық көмек;
- ЕБҚ-сы бар студенттерді психологиялық бейімдеу, оларды кәсіби даярлау және жұмысқа орналастыру саласындағы ақпараттандыру жүйесін, қаланың әртүрлі құрылымдары арасындағы ынтымақтастық жүйесін дамыту;
- ЖОО-да оқу кезеңінде практиканың барлық түрлерінен өту үшін базаны ұйымдастыру;
- жұмысқа орналасуға көмек көрсету.
| № | Іс-шаралар |
| 1 | Мүмкіндігі шектеулі студенттер туралы мәліметтер банкі |
| 2 | ЕАГИ-де оқудың барлық кезеңінде ЕБҚ-сы бар студенттерді оқытудың қауіпсіздігі мен жайлылығы жағдайлары |
| 3 | ЕБҚ-сы бар студенттердің әлеуметтік-психологиялық бейімделу шарттары:
– уақтылы, тиімді әлеуметтік-психологиялық көмек және қолдау; – денсаулықты өз күшіне және кәсіби стартқа сенімділікпен дамыту. |
| 4 | ЕБҚ-сы бар студенттердің кәсіби және жалпы мәдени құзыреттіліктерін игеру сапасын арттыру:
– оқу кезеңінде практикадан өту жағдайлары; – таңдалған мамандық бойынша жұмысқа орналасуға көмек; – өңірлер бойынша жұмыспен қамту басқармаларымен бірлесіп ЛСИ-дің (бос орындар жәрмеңкелері, форумдар, фестивальдар, кездесулер) жұмысқа орналасуына жәрдемдесу жөніндегі іс-шаралар |
| 5 | ЕБҚ-сы бар студенттерді патриотизмге, жеке дамуға, шығармашылық белсенділікке талпынуға тәрбиелеу |
| 6 | Арнайы мектептерге қамқорлық. Қамқорлық бойынша пилоттық жобаларды іске қосу |
Архитектуралық кедергісіз орта
- Тұрақты негізде баспалдақтардың бірінші және соңғы сатылары жаңартылады (боялады) ;
- Кіреберістерде пандустардың болуы;
- Пандустар жоғарғы және төменгі деңгейлерде тұрақты негізде боялады;
- Тұрақты негізде алаңдар жоғарғы және төменгі деңгейлерде қарама-қарсы түстермен боялады;
- Тактильді полиуретанды тақталар төселген: соқырлар мен нашар көретіндерге арналған жолсерік;
- Оқу ғимараттарының ішінде қол жетімді қозғалу үшін құрылғылар қолданылады: талаптарға сәйкес аудитория нөмірлері, академиялық қызмет кабинеттерінің, кітапхана мен асхананың атаулары орналастырылған;
- «Абайлаңыз, кедергі» белгілері бар шыны есіктерге арналған таңбалау бар;
- Дәретханаларда ТҚА-сы бұзылған студенттерге арналған тіректер бар.
Инклюзивті білім беруді техникалық ақпарат құралдарымен және психологиялық-педагогикалық технологиялармен қамтамасыз ету
- Windows амалдық жүйесінің арнайы мүмкіндіктерін пайдалануға және электрондық кітапхана жүйелеріне қол жеткізуге болатын компьютерлер;
- «Экрандық диктор» бағдарламалық жасақтамасы;
- «Экрандық лупа» бағдарламалық жасақтамасы;
- Кітапханада рельефті-нүктелі тактильді Брайль шрифтімен таңбаланған пернетақтасы бар дербес компьютерді қамтитын үстелдер, отыратын орындар;
- «Кабис» электрондық-кітапханалық жүйесінің қашықтағы ресурстары;
- Тренингтер, оқытудың белсенді әдістері;
- Кеңес беру, студентпен жеке жұмыс;
- Арнайы педагогикалық және психологиялық көмек;
- «Инклюзивті білім беру» пәні.
Кадрлық ресурстар
«Дефектология» білім беру бағдарламасын дайындау.
ЕАГИ инклюзивті білім беру ортасын қалыптастыруға ықпал ететін бағдарламаларды іске асырады, бастауыш сынып мұғалімдерін, пән мұғалімдерін, педагог-психологтарды, тәрбиешілерді, қосымша білім беру педагогтарын білім беру бағдарламаларын іске асыру жағдайында шығарады:
- «6В01205 – Мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу»,
- «6В01303 – Бастауышта оқытудың педагогикасы мен әдістемесі»,
- «6В01102 – Педагогика және психология»,
- «6В01606 – Тарих»,
- «6В01701 – Қазақ тілі мен әдебиеті»,
- «6В01704 – Шетел тілі: екі шетел тілі».
Деректерге болашақ педагогтердің инклюзивті құзыреттілігін қалыптастыру мақсатында «Мүгедектігі және ЕБҚ-сы бар адамдарға арналған білім беру бағдарламасын іске асыру шарттары» тармағын қосу жоспарлануда.
Инклюзивті білім беру мәселелері бойынша оқу және ғылыми әдебиеттермен қамтамасыз ету:
— 58 атау сатып алынды, барлығы 659 дана.;
— «Инклюзивті білім беру» пәні бойынша қорда оқу және ғылыми әдебиеттер бар: оқу әдебиеті – 9 атау, 210 дана және оқу-әдістемелік, көркем, ғылыми әдебиет – 6 атау, 113 дана.
ЕАГИ ПОҚ-ы және басқа да қызметкерлері тарапынан студенттерге қолдау көрсету және оларға төзімділік қарым-қатынас түрінде іске асырылатын студенттердің әлеуметтік-психологиялық салауаттылығына жағдай жасау жөніндегі іс-шаралар нәтижесінде студенттер оң психологиялық ахуалды, әлеуметтік белсенділікке дайындығын атап өтеді. Бүгінгі таңда ЕБҚ-сы бар студенттер тек білімде ғана емес, сонымен қатар басқа да қызмет түрлерінде: ғылымда, спортта, әлеуметтік-мәдени және т.б. жетістіктерге ие.
ЕАГИ келесі ресурстардың көмегімен ЕБҚ-сы бар студенттерді бейімдеуді, әлеуметтендіруді, өзін-өзі жүзеге асыруды жүзеге асырады:
- Инклюзивті білім беруді сүйемелдеу бойынша психологиялық-педагогикалық қызмет,
- Психологиялық қызмет,
Студенттік өзін-өзі басқару органдары:
- ЖІК,
- Студенттік Парламент,
- Студенттік қоғамдық бірлестіктер,
- «Сенім» психологиялық қолдау клубы,
- «Асыл жүрек» инклюзивті клубы,
- Ғылыми-әдістемелік үйірмелер,
- Старостат,
- Спорт клубы.